Statencollege

Het statige gebouw van het Westfries Museum uit 1632 is gebouwd als Statencollege: bestuurszetel en vergadergebouw van de Gecommitteerde Raden (Bestuur) van Westfriesland en het Noorderkwartier.
In 1573, nadat bij de Slag op de Zuiderzee die hier bij Hoorn werd uitgevochten, de Spanjaarden hadden verloren, was een groot deel van Noordholland niet meer vanuit Den Haag te besturen. Immers, de Spanjaarden hadden Amsterdam en Haarlem nog stevig in handen. Willem van Oranje verzocht de noordelijke steden Hoorn, Enkhuizen, Medemblik, Alkmaar, Monnickendam, Edam en Purmerend een eigen regering te vormen met als standplaats Hoorn. Dit overigens tegen het zere been van Alkmaar, dat ook graag de regering binnen de stadsmuren wilde hebben. Een paar jaar is dat overigens ook gebeurd, toen Hoorn te lijden had onder een pestepidemie. Van 1573 tot 1632 vergaderden de afgevaardigden van de steden in het proostenhuis dat op deze plek stond. Daarna werd dit fraaie gebouw neergezet. Het wapen van Alkmaar staat als compromis bovenaan, maar is het toeval dat de leeuwen ernaast met hun kont naar het wapen staan? Centraal op de gevel staat het wapen van Westfriesland afgebeeld met de twee leeuwen. Bovenin staat het wapen van prins Frederik Hendrik, stadhouder ten tijde van de bouw. Daarbij ook de spreuk van de ridders van de Orde van de Kousenband, waarvan hij lid was. De ’tijdelijke’ regering heeft ruim twee eeuwen bestaan, tot aan de stichting van de Bataafse republiek in 1795.
Het Westfries Museum nam zijn intrek in het gebouw eind 19e eeuw. Inmiddels is de hele gevelrij onderdeel van het museum dat in 2023 een tijdlang gesloten zal zijn in verband met een grootscheepse verbouwing.