Hoofdtoren

Dit in laat-gotische stijl uitgevoerde verdedigingsbouwwerk met zijn witte natuursteen aan zeezijde, door zeelieden reeds daardoor zichtbaar van verre, vormt nog steeds de grote blikvanger van het Hoornse historische waterfront. Ook de bouwplek op het uiterst zuidelijke puntje van Hoorn aan de toenmalige Zuiderzee, waar tevens de toegang tot de havens lag, kon uit strategisch oogpunt gezien niet beter gekozen zijn. Als verdedigingstoren met muren van bijna 1,5m dik aan zeezijde, van schietgaten zeewaarts gericht voor groot- en musketvuur voorzien en met wijd schootsveld over zee, vormde het de hoofdschakel in de verdediging tegen aanvallen vanuit zee.
In feite vormde de toren, het later aangebrachte daktorentje buiten beschouwing latende, een vergrote weergave van de toenmalige torens die rond de stad waren gebouwd, van welke de Mariatoren van 1508 als laatste nog is behouden.
In 1614 achtte men kennelijk de functie van verdedigingstoren niet meer noodzakelijk, gezien het gebruik sindsdien door allerlei burgerlijke instellingen. De in dat jaar opgerichte Compagnie van Spitsbergen ofwel de Noordse Compagnie, gericht op de walvisvaart in de Noordelijke IJszee, beschouwde de Hoofdtoren toen als haar compagnieszetel. Deze compagnie was echter een kort leven beschoren, daar deze in 1645 (of 1641) weer werd opgeheven. In 1651 werd een fraai torentje op de toren geplaatst.
(Tekst met dank aan Vereniging Oud Hoorn)